Comhair chreidmheasa

Is comharchumainn airgeadais iad comhair chreidmheasa a bhunaítear chun ligean do bhaill choigilt agus iasachtaí a thabhairt dá chéile ar rátaí úis atá cothrom agus réasúnta. Is eagraíochtaí neamhbhrabúis iad a bhfuil éiteas deonach agus fócas pobail acu.

Féadfaidh tú a bheith i do bhall de chomhar creidmheasa má tá comhcheangal agat le baill eile. Is iad na bannaí coitianta is gnách:

• Banna pobail: áit a bhfuil na baill go léir ina gcónaí nó ag obair sa cheantar céanna
• Banna ceirde: sa chás go bhfuil gach ball sa ghairm chéanna nó go n-oibríonn siad go léir don fhostóir céanna
• Banna comhlachais: i gcás ina bhfuil na comhaltaí go léir sa chumann nó sa chomhlachas céanna

Tá gach comhar creidmheasa faoi úinéireacht a chomhaltaí, agus tá vóta amháin ag gach duine acu. Toghann an bhallraíocht comhaltaí aonair ar bhord stiúrthóirí an chomhair chreidmheasa. Is oibrithe deonacha gan phá iad na comhaltaí boird agus socraíonn siad na polasaithe faoina bhfeidhmíonn an comhar creidmheasa.

Tá dhá phríomhchomhlacht ann do chomhair chreidmheasa - Conradh na hÉireann de Chomhair Chreidmheasa (ILCU) agus Cumann Forbartha na gComhar Creidmheasa (CUDA). Baineann formhór na gcomhar creidmheasa, ach ní gach ceann acu, le ceann de na comhlachtaí seo. Féadfaidh rialacha eile a bheith ag na comhlachtaí seo nach mór dá gcomhaltaí a leanúint agus cuireann siad seirbhísí eile ar fáil do chomhair chreidmheasa.

Tá comhair chreidmheasa in Éirinn clúdaithe ag an Scéim Ráthaíochta Taiscí atá á riar ag Banc Ceannais na hÉireann. Is scéim í seo a fhéadfaidh cúiteamh a sholáthar do thaisceoirí má chuirtear iallach ar institiúid chreidmheasa dul as gnó. Clúdaíonn sé taiscí a shealbhaítear le bainc, cumainn foirgníochta agus comhair chreidmheasa. Cosnaíonn an Scéim Ráthaíochta Taiscí suas le €100,000 in aghaidh an duine in aghaidh na hinstitiúide.

Díbhinní

Féadfaidh do chomhar creidmheasa díbhinn a fhógairt ag deireadh gach bliana. Toisc gur comhar creidmheasa neamhbhrabúis iad, tugtar aon ioncam a ghintear ar ais do chomhaltaí i bhfoirm díbhinn, nó féadfar é a úsáid chun seirbhísí a fheabhsú agus a fheabhsú. Beidh an toradh ar choigilteas éagsúil ó chomhar creidmheasa go comhar creidmheasa, ag brath ar an ioncam barrachais a bheidh ar fáil ag deireadh na bliana.

Coigiltis agus cáin

Tá ús a thuilleann tú ar thaiscí i gcomhar creidmheasa faoi réir Cáin Choinneála ar Ús Taisce (DIRT). Tá rialacha sonracha ann maidir leis an gcaoi a ngearrtar cáin ar dhíbhinní comhar creidmheasa, ag brath ar an gcineál cuntais atá agat.

Cuireann go leor comhar creidmheasa seirbhísí cuntais reatha ar fáil dá mbaill. I measc na seirbhísí tá cártaí dochair, dochar díreach agus áiseanna rótharraingte. Is féidir leat seiceáil an bhfuil cuntais reatha á thairiscint ag do chomhar creidmheasa.

Is féidir le comhair chreidmheasa iasachtaí a thabhairt do chomhaltaí lena n-áirítear iasachtaí gluaisteán, iasachtaí feabhsúcháin tí, laethanta saoire, iasachtaí idirlinne, ócáidí speisialta, oideachas, póstaí, an Nollaig, cúrsaí leighis nó éigeandálaí. D’fhéadfadh go n-éileoidh an comhar creidmheasa urrús don iasacht – braitheann sé seo ar rialacha an chomhair chreidmheasa féin.

Socraíonn gach comhar creidmheasa íosmhéid agus uasmhéid na hiasachta go háitiúil.

Is é 10 mbliana an téarma uasta aisíocaíochta ar iasachtaí neamhurraithe agus 35 bliain ar iasachtaí neamhurraithe.

Is é do chumas an iasacht a aisíoc an príomh-bhreithniú a chuirtear san áireamh nuair a dhéanann tú iarratas ar iasacht. Déantar gach iarratas ar iasacht a mheasúnú ar bhonn aonair, de réir rialacháin iasachtaithe agus bheartas iasachtaithe an chomhair chreidmheasa.

Ní mór go mbeadh próiseas achomhairc i bhfeidhm ag an gcomhar creidmheasa do chomhalta a ndiúltaítear iasacht dó.

Is é an bord stiúrthóirí a chinneann an ráta úis a ghearrtar ar na hiasachtaí. Ní fhéadfaidh an t-ús ar an iasacht a bheith níos mó ná 1% in aghaidh na míosa.

Tairgeann roinnt comhair chreidmheasa an iasacht 'Luíonn sé le Ciall', a sholáthraíonn iasachtaí beaga ar rátaí ísle úis. D’fhéadfadh go mbeadh an iasacht ar fáil má tá íocaíocht leasa shóisialaigh á fáil agat agus má tá deacracht agat creidmheas a fháil ó fhoinsí eile. Is féidir leat liosta de na comhair chreidmheasa rannpháirteacha a fháil ar láithreán gréasáin iasachtaí 'Luíonn sé le Ciall'.

Tairgeann go leor comhar creidmheasa morgáistí. Socraíonn gach comhar creidmheasa an ráta úis a ghearrtar ar an leibhéal áitiúil agus socraíonn gach comhar creidmheasa uasluach an mhorgáiste a sholáthraíonn sé freisin. Is féidir leat liosta de na comhair chreidmheasa áitiúla a sholáthraíonn morgáistí a sheiceáil.

Áirítear i Lámhleabhar Comhar Creidmheasa an Bhainc Ceannais treoir do chomhair chreidmheasa ar ghnéithe éagsúla den iasachtaíocht.

Árachas cosanta iasachta

D’fhéadfadh go mbeadh árachas cosanta iasachta ar fáil ar iasachtaí do chomhaltaí atá ar iasacht.

Deacracht d'iasacht a aisíoc

Má bhíonn deacrachtaí agat d’iasacht a aisíoc, ba cheart duit dul i dteagmháil le do chomhar creidmheasa chun do chás a phlé.

Is é an tAcht Comhar Creidmheasa 1997 an phríomhreachtaíocht a rialaíonn comhair chreidmheasa. Tá comhair chreidmheasa faoi réir gnéithe éagsúla d’Achtanna an Bhainc Ceannais chomh maith, mar shampla, i gcoinne sciúradh airgid agus reachtaíocht um chosaint sonraí.

Tá Clárlann na gComhar Creidmheasa, atá ina cuid de Bhanc Ceannais na hÉireann, freagrach as comhar creidmheasa a chlárú, a rialáil agus a mhaoirsiú.

Tá an chumhacht ag an mBanc Ceannais coinníollacha a fhorchur ar chlárú comhar creidmheasa. Féadfar achomharc a dhéanamh faoi na coinníollacha seo chuig an mBinse Achomhairc Seirbhísí Airgeadais na hÉireannn. Féadfar achomharc a dhéanamh chuig an mbinse seo freisin maidir le cinntí rialála.

Is í príomhfheidhm Chláraitheoir na gComhar Creidmheasa ná comhair chreidmheasa a rialáil chun:

• Coigilteas na mball a chosaint i ngach comhar creidmheasa
• Cobhsaíocht airgeadais agus folláine na gcomhar creidmheasa go ginearálta a chothabháil.

Ní mór do chomhair chreidmheasa ar mian leo dul i mbun cineálacha áirithe gnó, mar shampla, árachas, idirghabhálaí infheistíochta, agus seirbhísí íocaíochta áirithe údarú a fháil ón mBanc Ceannais.

Foilsíonn an Banc Ceannais Lámhleabhar na gComhar Creidmheasa a leagann amach ceanglais dhlíthiúla agus rialála éagsúla agus treoir do chomhair chreidmheasa.

Ceanglais stuamachta

Ní mór do chomhair chreidmheasa na ceanglais stuamachta arna leagan síos ag an mBanc Ceannais a chomhlíonadh maidir le cúlchistí, íoscheanglais leachtachta, infheistíochtaí, iasachtaíocht agus iasachtaíocht.

Rialachas

Is é bord stiúrthóirí an chomhair chreidmheasa a dhéanann na príomhchinntí faoina ghníomhaíochtaí agus déanann sé maoirsiú ar oibriú laethúil ghnó an chumainn. Níl baint ag an mbord le bainistíocht dhíreach.

Déanann an bord cinntí maidir leis na nithe seo a leanas:

• Straitéis a leagan amach
• Ag cinntiú go bhfuil foireann bhainistíochta éifeachtach i bhfeidhm
• Gach plean, beartas agus nós imeachta a fhaomhadh, a athbhreithniú agus a nuashonrú.

Tá idir 7 agus 11 ball ar an mbord. Tá teorainneacha téarma ar bhallraíocht an bhoird. Ní féidir le duine freastal ar níos mó ná 12 bhliain in aon tréimhse 15 bliana. Ní fhéadfaidh roinnt grúpaí fónamh ar bhoird comhar creidmheasa. Áirítear leis seo fostaithe, baill ghar-theaghlaigh fostaithe nó stiúrthóirí nó comhaltaí coiste maoirseachta boird, cúntóirí deonacha, stiúrthóirí comhar creidmheasa eile agus comhairleoirí gairmiúla áirithe don chomhar creidmheasa ar nós aturnaetha agus iniúchóirí. Féadfar oiliúint a chur ar fáil do stiúrthóirí deonacha.

Tá na ceanglais “oiriúnachta agus ionracais” do stiúrthóirí institiúidí airgeadais leagtha amach san Acht um Athchóiriú an Bhainc Ceannais 2010. Tá comhair chreidmheasa faoi réir réimeas oiriúnachta agus ionracais. Tá comhair chreidmheasa atá údaraithe mar idirghabhálaithe miondíola faoi réir an chórais oiriúnachta agus ionracais a bhaineann le hidirghabhálaithe miondíola eile.

Tá rialacha mionsonraithe ann maidir le bunú agus ról raon coistí, lena n-áirítear coiste maoirseachta boird, coiste iniúchta agus coiste creidmheasa. Tá rialacha mionsonraithe ann freisin maidir le tuairisciú don Bhanc Ceannais maidir le comhlíonadh na gceanglas rialála ag comhar creidmheasa.

Bás ball de chomhar creidmheasa

Is féidir leat ráiteas scríofa a dhéanamh ag ainmniú duine nó grúpa daoine le bheith i dteideal do mhaoine sa chomhar creidmheasa ag am do bháis, mar shampla, do choigilteas nó d’árachas. Is é an t-uasmhéid reachtúil reatha is féidir a ainmniú ná €23,000. Is féidir leat an t-ainmniúchán seo a athrú am ar bith. Ní mór ainmniúchán comhlánaithe a shíniú agus a fhinné. Is é an t-ainmniúchán is déanaí an t-ainmniúchán bailí. Ní cuid de d’eastát an méid ainmnithe seo ansin chun críocha d’uachta nó díthiomnachta.

Athstruchtúrú

Is éard atá i gceist le hathstruchtúrú ná comhar creidmheasa a chónascadh nó a ngníomhaíochtaí a aistriú chuig comhar creidmheasa eile. Is iad aidhmeanna an athstruchtúraithe ná:

• Coigiltis chomhaltaí comhar creidmheasa a chosaint
• Cobhsaíocht agus inmharthanacht na gcomhar creidmheasa agus na hearnála i gcoitinne a chothabháil
• Féiniúlacht agus éiteas na gcomhar creidmheasa a chaomhnú

Comhlacht reachtúil a bhí sa Bhord Athstruchtúraithe Comhar Creidmheasa (ReBo) a bunaíodh chun cabhrú le hathstruchtúrú na gcomhar creidmheasa. Maoiníodh é le tobhach ar an earnáil. Bainistíonn agus tacaíonn Clárlann na gComhar Creidmheasa leis an athstruchtúrú leanúnach atá ar siúl go leanúnach san earnáil, ó tháinig deireadh le hoibríochtaí ReBo in 2016.

Nós imeachta gearán

Ní mór nós imeachta gearán a bheith i bhfeidhm ag comhair chreidmheasa. Mura bhfuil tú sásta le toradh an nós imeachta inmheánaigh, féadfaidh tú gearán a dhéanamh leis an Ombudsman um Sheirbhísí Airgeadais agus Pinsean. Is oifigeach neamhspleách é an tOmbudsman a bhfuil sé de shainchúram aige gearáin neamhréitithe ó chustaiméirí aonair faoi sholáthraithe seirbhísí airgeadais agus soláthraithe pinsin a imscrúdú, a idirghabháil agus breithniú a dhéanamh orthu.

Tá sonraí teagmhála do chomhar creidmheasa is gaire ar fáil, is féidir leat d’eolaire teileafóin áitiúil a sheiceáil freisin nó déan teagmháil le: